53 ـ سيــزدهم مـرداد يـا چـهاردهــم؟..

بارها گفته ايم فرق مشروطه با استبداد تنها در شكل حكومت و بودن يا نبودن قانون نيست. يك فرق بزرگ
شايستگي مردم بزندگاني آزاد و ناشايستگي ايشان است. مشروطه معنايش اينست كه يك توده رشد دارد و سود و زيان خود را مي شناسد و اينست بايد اختيارش در دست خودش باشد و خودش كشور را اداره كند و راه برد و نگه دارد اينست ميزان شايستگي يكمردم بمشروطه.

ولي جاي افسوس است كه امروز چنان شايستگي در ايرانيان ديده نميشود. اگر در سي و اند سال پيش كه جنبش مشروطه رخ داد اندك شايستگي پديدار بود امروز از آن حال هم پستر رفته اند و بهترين دليل براي اين سخن آنستكه امروز بيشتر مردم معني درست مشروطه را نميدانند و شما اگر بپرسيد مشروطه چيست پاسخ درستي نخواهيد شنيد ، زيرا در دبيرستانها و دانشكده ها براي آنان چنين درسي نداده اند. ولي بياري خدا بايد باين نواقص چاره كنيم و جشن حسابي ما در چنان روزي خواهد بود.

نكتة ديگر اينست كه فرمان مشروطه كه در سال 1324 قمري داده شده در روز يكشنبه چهاردهم جمادي الثاني بوده و تا چند سالي كه هنوز ماههاي خورشيدي بكار [نـ]ميرفت همان روز 14 جمادي الثاني را جشن ميگرفتند ولي سپس كه تقويم ايران تغيير يافت و ماههاي خورشيدي بميان آمد در اين هنگام عيد مشروطه را هم با ماههاي خورشيدي قرار دادند ولي چيزيكه بود در تطبيق دو تاريخ قمري و خورشيدي و حساب ماه اشتباهي رخ داده. زيرا روز يكشنبه 14 جمادي الثاني 1324كه فرمان مشروطه داده شده روز سيزدهم مرداد بوده نه چهاردهم آن و اينست عيد درست همان سيزدهم ميباشد نه چهاردهم و اين غلطي است كه بايد برگردد و تصحيح شود.

ما از رسيدن اين روز تاريخي ـ روز عيد مشروطه ـ خشنود و شادمانيم و اينك بنام ارجشناسي از مشروطه و سررشته داري توده پيام خجسته باد بهمة ايرانيان ـ بويژه بهمراهان خود ـ ميفرستيم. ولي بايد پوشيده نداريم كه جشن و شادي اساسي ما آنروزي خواهد بود كه همگي ايرانيان معني درست مشروطه را بدانند و شايستة چنان سررشته داري باشند. عيد بزرگ ما آنزماني خواهد رسيد كه مردم اينكشور از اين پراكندگي و درماندگي رها گردند.

(پرچم روزانه شمارة 161 سه شنبه 13 مرداد ماه 1321)